دستگاه کانتینیوس تک مرحله

دستگاه کانتینیوس تک مرحله (Single-Stage Continuous System) یک روش مدرن و کارآمد در تولید رب گوجه فرنگی در کارخانه‌ها است. این سیستم با هدف افزایش سرعت تولید، کاهش هزینه‌ها و حفظ کیفیت محصول نهایی طراحی شده است. در این روش، گوجه فرنگی به صورت پیوسته و بدون توقف در مراحل مختلف فرآوری قرار می‌گیرد تا در نهایت به رب گوجه فرنگی تبدیل شود.

مراحل اصلی فرآوری در سیستم کانتینیوس تک مرحله:

دریافت و آماده‌سازی گوجه فرنگی:

دریافت: گوجه فرنگی‌های تازه به کارخانه منتقل و در حوضچه‌های مخصوص تخلیه می‌شوند.

شستشو: گوجه فرنگی‌ها به طور کامل شسته می‌شوند تا هرگونه آلودگی، خاک و مواد خارجی از سطح آن‌ها پاک شود. معمولاً از سیستم‌های شستشوی غوطه‌وری و اسپری آب استفاده می‌شود.

سورتینگ (Sortation): گوجه فرنگی‌های شسته شده بر اساس کیفیت، رنگ و اندازه دسته‌بندی می‌شوند. گوجه فرنگی‌های نامناسب (آسیب‌دیده، کال یا بیش از حد رسیده) جدا می‌شوند. در برخی کارخانه‌ها از سیستم‌های سورتینگ اتوماتیک با استفاده از دوربین و سنسورهای رنگ و اندازه استفاده می‌شود.

خرد کردن (Crushing): گوجه فرنگی‌های سالم وارد دستگاه خردکن می‌شوند تا به قطعات کوچک‌تر تبدیل شوند. این کار باعث تسهیل فرآیند حرارت‌دهی و آبگیری می‌شود.

حرارت‌دهی و آنزیم‌بری (Heating and Enzyme Deactivation):

پوره گوجه فرنگی خرد شده وارد سیستم حرارت‌دهی می‌شود. هدف از این مرحله غیرفعال کردن آنزیم‌های موجود در گوجه فرنگی (به ویژه آنزیم پکتیناز) است که می‌توانند باعث کاهش ویسکوزیته و کیفیت نهایی رب شوند.

دو روش اصلی برای حرارت‌دهی وجود دارد:

Hot Break (HB): حرارت‌دهی سریع پوره تا دمای 85-95 درجه سانتیگراد. این روش منجر به رب با ویسکوزیته بالاتر می‌شود و برای تولید سس کچاپ و سایر سس‌ها مناسب است.

Cold Break (CB): حرارت‌دهی پوره تا دمای 65-75 درجه سانتیگراد. این روش باعث حفظ بهتر رنگ و طعم طبیعی گوجه فرنگی می‌شود و برای تولید رب با غلظت بالا (36-38 بریکس) مناسب است.

آبگیری و تغلیظ (Juice Extraction and Concentration):

پوره حرارت‌دیده وارد دستگاه‌های آبگیری (Extractor) می‌شود. این دستگاه‌ها معمولاً شامل یک یا دو مرحله صافی (Pulper و Refiner) هستند که پوست، دانه و فیبرهای درشت گوجه فرنگی را جدا کرده و آب گوجه فرنگی (Tomato Juice) را به دست می‌آورند.

آب گوجه فرنگی به دست آمده وارد دستگاه‌های تغلیظ‌کننده (Evaporator) می‌شود. این دستگاه‌ها با استفاده از حرارت و خلاء، آب اضافی موجود در آب گوجه فرنگی را تبخیر کرده و غلظت مواد جامد محلول (بریکس) را افزایش می‌دهند تا به رب گوجه فرنگی با غلظت مورد نظر برسد (معمولاً 28-36 بریکس). تغلیظ معمولاً در چند مرحله (Multi-Stage Evaporators) انجام می‌شود تا کیفیت محصول حفظ شود و مصرف انرژی بهینه گردد.

استریلیزاسیون و بسته‌بندی (Sterilization and Packaging):

رب گوجه فرنگی تغلیظ شده برای از بین بردن میکروارگانیسم‌های احتمالی و افزایش ماندگاری، استریلیزه می‌شود. معمولاً از روش‌های حرارت‌دهی مداوم (Continuous Sterilization) استفاده می‌شود.

رب گوجه فرنگی استریل شده به صورت بهداشتی در ظروف مختلف (قوطی، شیشه، پاکت‌های آسپتیک) بسته‌بندی می‌شود. دستگاه‌های پرکن و درب‌بند اتوماتیک در این مرحله استفاده می‌شوند.

مزایای سیستم کانتینیوس تک مرحله:

افزایش راندمان تولید: فرآیند پیوسته و بدون توقف منجر به تولید حجم بالاتری از رب در واحد زمان می‌شود.

کاهش هزینه‌های نیروی انسانی: اتوماسیون بالا در این سیستم نیاز به نیروی کارگری را کاهش می‌دهد.

بهبود کیفیت محصول: کنترل دقیق‌تر دما و زمان در مراحل مختلف فرآوری، کیفیت یکنواخت‌تری را تضمین می‌کند.

کاهش ضایعات: سیستم‌های مدرن با کاهش خطاها و بهینه‌سازی فرآیند، میزان ضایعات را به حداقل می‌رسانند.

صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب: طراحی بهینه سیستم‌های حرارتی و تبخیری می‌تواند منجر به کاهش مصرف انرژی و آب شود.

بهداشت بالاتر: فرآیند بسته و اتوماتیک احتمال آلودگی محصول را کاهش می‌دهد.

معایب احتمالی سیستم کانتینیوس تک مرحله:

هزینه اولیه بالا: سرمایه‌گذاری اولیه برای خرید و نصب تجهیزات این سیستم معمولاً زیاد است.

نیاز به تخصص فنی: بهره‌برداری و نگهداری از این سیستم‌ها نیازمند پرسنل متخصص و آموزش‌دیده است.

کاهش انعطاف‌پذیری در تولید: تغییر در نوع محصول یا تنظیمات فرآیند ممکن است زمان‌بر و پیچیده باشد.

احتمال توقف کل خط تولید در صورت بروز مشکل در یک بخش: از آنجایی که فرآیند پیوسته است، خرابی در یک دستگاه می‌تواند کل خط تولید را متوقف کند.